REM UYKUSU

30.01.21

Halime Eroğlu Ağar

Her yeni bir gün güzel bir uykuyla tamamlanır ve hemen hemen hepimiz uykuyu çok severiz; beynimizin, vücudumuzun dinlenmesi için güzel bir uyku isteriz. Bu makalede uyku evrelerinden özellikle Rem uykusunun öneminden bahsetmeyi amaçlamaktayım.

Genellikle yaklaşık 90 dakikada bir dört ayrı uyku evresinin döngüsüyle uykuyu tamamlarız. Bu evreler Non-Rem uyku evresi ve Rem uyku evresi olarak iki döneme ayrılır. Non-Rem dönemi göz hareketlerinin olmadığı, solunum ve kalp atış hızının yavaş olduğu dönemdir ve bu dönemin 4 evresi bulur. Uykuya daldığımız geçiş anının bilinçli olarak farkına varamasak da EEG ile bu geçiş anı anlaşılır. Rem uykusu olarak bahsettiğimiz uyku dönemi ise göz hareketlerinin bir uykudur. Gözlerimiz kapalıdır fakat beynimiz uyanıkmış gibi çalışmaktadır, aktiftir. Bilim dünyasında genel olarak uykunun her evresinde rüya görüldüğü fakat hatırlayabildiğimiz rüyaların Rem uykusu esnasında görüldüğü bilinmektedir. Non-Rem uykusundan farkı beyin aktiftir, kalp atışı hızlıdır ve uykunun yaklaşık %25’ini oluşturur. Rem döneminde kaslarda geçici inme(felç) hali olur bu yüzden bu evrede olduğumuz dönem genellikle hareket etmediğimiz, sağa -sola dönmediğimiz zamanlardır. Rem döneminde kaslardaki inme halinin gerçeklememesi veya ortadan kalkmasıyla uyurgezerlik oluşabileceğini söyleyen araştırmacılar, Rem uykusunda uyurgezerlik durumunun olması halinde kişinin uyandırılmadan yatağına götürülüp uykuya devamı etmesi gerektiğini tavsiye etmiştir. Rem uykusuna aynı zamanda paradoksal uyku da denmektedir; bunun nedeni ise tüm kasların gevşemiş olmasına rağmen diğer vücut sistemlerinin etkin olduğu yani uyanıklık haline benzer beyin dalgalarıyla beden içeriden uyarıldığı halde uykuda olmasıdır. Bizler uykuda Rem ve Non-Rem dönemleri arasında sürekli döngü halinde oluruz ve bu döngü yazımın başlangıcında bahsettiğim gibi 90 dakikada bir gerçekleşmesiyle beraber gece boyunca 5-6 kez Rem uykusuna geçeriz.

Rem uykusu beyin için önemlidir çünkü bu uyku döneminde beyin kendini yeniler ve uykunun en önemli evresidir. Yani bu dönemde beyin oldukça aktiftir. Bu aktivitenin beyinin gün boyu aldığı bilgileri depolaması işlemesi gibi faaliyetler olduğu bilinmekte. Kısacası Rem uykusu bizler için oldukça kıymetli. Rem uykusunu tam alamadığımızda sinirlilik, öğrenme, karar verme gibi konularda problemler yaşanabilmektedir. Genel olarak uyku bağışıklık sistemimizi yenilemeye, beyin dokularını onarmaya anılarımızı güçlendirmeye, bilgileri işlemeye ve depolamaya, yaratıcı düşünmeye ve büyüme hormonunun salgılanmasına yardım eder.

Sağlıklı ve kaliteli bir Rem uykusu için neler yapmalıyız? Sorusunun cevabını ise ; karanlık ortamda (herhangi bir ışık uyaranına maruz kalmamak),beyni tv, radio vb. seslere maruz bırakmamak, uykudan çok daha önce yemek yemiş olmak (beynin uyku esnasında sindirimle uğraşmasını engellemek), rahat bir yatakta ve genel olarak aynı saatte uyuyup aynı saatte uyanmak olarak verebiliriz. Sağlıklı bir uyku süreci geçirmediğimizde kronik uykusuzluk bozukluğu (insomni), narkolopsi (kontrol edilemeyen uyku atakları), uyku apnesi (uyku esnasında soluk almanın geçici olarak durması), gece terörü ( aşırı uyarılma, dehşete düşmüş bir görünüm) gibi uyku bozukluklarına yakalanabiliriz.

Tüm anlattıklarımı toparlayacak olursak uyku hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır, öyle ya da böyle uyku bizi eline geçirir. Önemli olan uykunun kalitesidir. Yukarda bahsettiğim Rem uykusu uykunun en önemli evresidir, bu evreyi kaliteli tamamlamak beyin için oldukça kıymetlidir. Beyinin bu uykudaki aktiviteleri bizim günlük yaşantımızdan aldığımız bilgilerin, deneyimlerimizin ve anılarımızın işlenmesi, depolanmasını sağlamaktadır. Böylelikle bizim belleğimizle ilgili çalışmalar, gelişmeler bu Rem uykusu sayesinde olmaktadır diyebiliriz. Bizler uykumuzun kıymetini bilmeliyiz ve rahat bir uyku uyumak için elimizden geleni yapmalıyız.