Geçmişte Renkler ve Anlamları

Renkler geçmişten günümüze her bir kültürde kendini belli etmiş, bununla yetinmeyip dünya üzerinde dinin, siyasetin, kimliğin oluşmasında her zaman kendi rolünü üstlenmiştir.  Dünyada var olan her toplum gibi Türkler için de her bir renk ayrı ayrı anlamlar ifade etmekte idi. Öyle ki destanlarımızı incelediğimizde (Yaratılış), Gök Tengri’nin dört erkek evladı bulunmaktaydı. Bunların isimleri ise, Ak Han, Kızıl Han, Sarı Han, ve de Yeşil Han adındaydı.  Tabii ki bu destanın arka planında bu isimlerdeki renklerin ayrı  anlamları bulunmaktaydı.  Türkler eski dönemlerde tanrılarına bir bakıma renklerden oluşan isimlerle anlam yüklediler. Örneğin Yakut tanrıçalarından  biri olan  “Ak-Ene”  beyazın en güzel simgesiydi.  Altaylara göre beyaz “cennet” manasını taşımaktaydı.  Kara ise eski Türklerde kötülüklerin başı olan Erlik’e atfedilir. Bir nevi kötülüklerde, çirkin anlamlarda kullanılırdı. Günümüzde de hala kullanılan Kara yazı deyişi o dönemlerden gelmiştir.  Al ise, mitolojide koruyucu bir ruh olan ateşten gelmektedir. Al rengi Türkler arasında her zaman önem arz etmiştir. O dönemlerde evliliklerinde genç kızlar ak değil al giyinmişlerdir. Nesiller boyu devam eden al sevdası bugün bile kültürün bir parçası haline gelmiş, gelin kızın kına gecesinde kullandığı bir renk olmuştur. Mitolojide koruyucu ruhlardan biri olan “Yaşil” in ise bitkilerden sorumlu olan bir ruh olduğuna inanılmıştır.  Eski Türklerde maneviyatla birleşen bu renk İslam dini için de oldukça önemliydi. Bir nevi içsel huzur, huşu ile anılmıştır. Türk kültüründe oldukça sık kullanılmış olan “Altının Rengi” yani Sarı da önem arz etmekteydi. Her ne kadar Türk Sarısı altının rengi kabul görse de, aynı zamanda kötülük, hastalığa delalet etmiştir. Adını Gök Tengri, yani Gökten alan mavi ise önem arz etmekteydi. Bununla beraber boz ve gök rengi yani mavi renk gök Tengri inancını temsil eden bir nevi çağrıştıran renkler olarak bilinmektedirler. Günümüze miras kalan bu renkler ve ifade ettikleri anlamlar, güzel din İslam ile bütünleşmiştir ve kültürümüze yansımıştır.

Kaynakça:

Küçük, S. (2010). Eski Türk kültüründe renk kavramı. bilig, 54, 185-210.

Reşat, G. E. N. Ç. (2009). Türk inanışları ile milli geleneklerinde renkler ve sarı-kırmızı-yeşil. Erdem, 9(27), 1075-1110.