FINE KINNEY METODU NEDİR?

•     Kazaların kontrolü için bazı matematiksel yöntemlerin değerlendirmesi gereklidir. Bu yöntemleri G. F. Kinney ve A. D 1976’da Wiruth tarafından geliştirilmiştir. Fine Kinney yöntemi, 3 boyutlu bir risk değerlendirme yöntemi olması nedeniyle diğer risk değerlendirme yöntemlerinden farklıdır. Diğer yöntemler matris gibi genel olarak kullanılan risk değerlendirme yöntemleri 2 boyutludur ve genellikle proses güvenliği için uygundur. Çalışma ortamında karşılaşılabilecek meslek hastalıkları ve iş kazalarına yönelik bir çalışmadır. Fine Kinney yöntemi, olasılık şiddeti 3 boyutlu olduğu için çalışma ortamında iş kazalarını önlemek için kullanılabilecek bir risk değerlendirme yöntemidir.

 

Fine Kinney Risk Metodunun FaydalarıFine Kinney risk analizi yöntemi, işletmenin geçmiş verileri ve tahminleri ile birlikte kullanmasına izin veren nitel bir yöntemdir. Yani, bu yöntemle yapılan risk analizi sadece öngörü yerine doğrulanmış kaza ve yakın vadeli verilerden oluşuyorsa, çok daha doğru sonuçlar elde edilebilir.  Kinney yöntemi ayrıca sadece kazaların olasılığını ve sıklığını değil, aynı zamanda risk altındaki kişilerin tehlikelere maruz kalma sıklıklarını da dikkate almaktadır. Bundan dolayı, yaygın olarak kullanılan diğer matris risk analizi yöntemlerine göre daha güvenilir ve doğru analiz sağlar. Ülkemizde birçok işletmeler kinney riskinim değerlendirme yöntemlerini de tercih ediyor.

 

Fine Kinney Risk Analizi Nasıl Yapılıyor?

Fine Kinney yönteminde, risklerin derecesi, meydana gelen risklerin olasılığı, tehlikeye maruz kalma sıklığı ve yarattığı etkinin sayısal değerleri çarpılarak yapılır. Yani, risk olasılık, frekans ve etki değerlerinin ürünüdür. Risk değerlerinin hesaplanması için ve oluşan veya oluşacak risklerin sınıflandırılması için olasılık tablosunu, etki tablosunu ve risk değerlendirme tablosu kullanılmalıdır. 

 Makinelerin Oluşturduğu RisklerA – Mekanik Riskler

 Ezilme

Kesme veya bölme

Makaslama

 Takılma 

 Kapma veya yakalanma 

 Darbe (Şok) 

 Delme veya saplanma 

Sürtünme veya aşınma 

Yüksek basınçlı sıvıların kişilere fışkırma 

 Makine parçalarının veya iş parçalarının sebep olduğu mekanik riskler… 

 

TEHLİKE NEDİR?

“Tehlike (Hazard)” kelimesinden kasıt,  kontrolsüz, beklenmedik ve rasgele gerçekleşecek bir olaydan kaynaklanacak belirli bir zarardır. Örneğin, yolcuların araba kazasında ölmesi ya da yemek yerken nefes borusuna kaçarak boğulmaya sebep olması gibi.  Tehlike, potansiyel bir zarar kaynağı olarak düşünülebilir.

29.12.2012  tarih  28512 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 4. maddesinin g bendinde tehlike şöyle tanımlanmıştır:

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, ifade eder.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 3. maddesinin p bendinde tehlike şöyle tanımlanmıştır:

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, ifade eder.

 

RİSK NEDİR?

•      Risk veya eş anlamlı olarak risk miktarı, belirli bir tehlikeden zarar doğması ihtimalidir.

•      29.12.2012  tarih  28512 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 4. maddesinin e bendinde risk şöyle tanımlanmıştır:

•      e) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini ifade eder.

•      6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 3. maddesinin o bendinde risk şöyle tanımlanmıştır:

•      o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, ifade eder.

•      Olasılık, sıklık ve şiddet değerlerini kullanarak hesapladığımız risk değeri sonucuna göre alınacak önlemlerin öncelik sırası belirlenmelidir. Fine kinney yöntemi ile risk analizi yaparken riske maruz kalan kişiler, riske maruz kalma ilişkileri, önlemlerin alınma imkanları, güvenlik önlemlerinin sürekli olması ve güvenlik önlemlerinin güvenilirliği çok önemlidir.

 

Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi

•      Şu şekilde özetlenebilir:

•      Tüm tehlikelerden tamamen kaçınmak, dolayısı ile bunlardan doğan risklerin tamamen ortadan kaldırılması mümkün değildir.

•      Dikkat ve yeterli çabayla alınacak önlemler çoğunlukla riskleri kabul edilebilir seviyeye indirir.

•      Sınırlı kaynaklar, tüm risklerin ortadan kaldırılması gibi imkansız bir amaç peşinde boşa harcanmaktansa, risk seviyilerini mümkün olan en az seviyeye indirmek için kullanılmalıdır.

•      Fine-Kinney yöntemi bu ilkelerden yola çıkarak riskleri nicel olarak karakterize etmek ve risk azaltma süreçlerini değerlendirmek için geliştirilmiş bir yöntemdir. Bu yöntem karşılaştırma amacıyla sayısal değerler kullanır. Aynı zamanda, iş güvenliği profesyonelleri dışında, idari personel ve çalışanların da anlayabileceği risklerle ilgili açık tanımlayıcı ifadeler kullanır.

•      Fine-Kinney Yöntemine göre, risk seviyesi üç faktöre bağlı olarak artar.

•      (O) Olasılık: Zarar verici olayın meydana gelme ihtimali.

•      (F) Frekans: Zarar verici olaya maruz kalma sıklığı.

•      (Ş) Şiddet: Olayın muhtemel sonuçları.

•      Risk hesaplamaları için bu faktörlere sayısal değerler atanmış ve üç faktörün çarpımı olarak risk skoru formüle edilmiştir. Sayısal değerler rasgele seçilmiş olmakla birlikte, kendi içlerinde tutarlıdır.

R=OxFxŞ 

OLASILIK DERECELENDİRME TABLOSU

Tablo 8.4

Bu faktör, zarar verici olayın meydana gelmesinin matematiksel olasılığı ile ilgili olmakla beraber, Fine-Kinney yöntemi içerisinde matematiksel olarak değil beklenti ifade eden nitel ifadelerle tarif edilmektedir. Fine-Kinney 1976′ da olasılık için bu tabloyu önermiştir. Yukarıdaki skalada referans noktaları farklı renkte yazılmıştır.

1 değerine karşılık gelen uzak ihtimal noktası ve 10 değerine karşılık gelen beklenir noktası arasındaki değerler, skalanın sıradan tehlikeli olayların meydana gelme ihtimallerini belirleyen kısmıdır.

Güvenlik söz konusu olduğunda yalnızca olası durumlar değil, olasılığı imkansıza yaklaşan durumlar da hesaba katılmalıdır. Mutlak olarak imkansız olaya sayısal değer olarak 0 atanır. Ancak, gerçek hayatta hiç bir olay mutlak olarak imkansız olamayacağından neredeyse imkansız ifadesi kullanılmış ve uzak ihtimal değerinin onda biri 0.1 değeri atanmıştır. Bu değer de skalanın alt referans noktasını oluşturmaktadır.

 

SIKLIK DERECELENDİRME TABLOSU

 

Tablo 8.5

Potansiyel olarak tehlikeli bir duruma maruz kalma sıklığı arttıkça, bununla ilişkili risk de artar. 1 değeri, yılda birkaç defa gibi seyrek maruziyet sıklığına atanmıştır. 10 değeri ise sürekli maruziyet için atanmıştır. Bu iki değer referans noktası olarak seçilmiş olup ara değerler ekstrapolasyon ile belirlenmiştir.

  

ETKİ DERECELENDİRME TABLOSU

Tablo 8.6

 

 Tehlikeli bir olaydan kaynaklanan zarar, fark edilmeyecek kadar küçükten, katastrofiğe kadar çok geniş bir skala oluşturur.  Skala, fark edilebilir zarara 1 ve katastrofik sonuca 100 değerini atayarak oluşturulmuştur. Fine-Kinney’in 1976’da yayınladığı orijinal metinde, sonuç faktörlerinde olayın hem can kaybı hem maddi zarar yönünden sonuçları değerlendirilmiştir. Bu iki boyut birbirinden tamamen farklı olsa da, zararlı olay sonucunda hem maddi kayıp hem can kaybı yaşanabileceğinden, iki faktörü de içine alan bir skala kullanımının pratik olacağı savunulmuştur. Orijinal metinde, maddi kayıplar için değerler dolar para birimi ile verilmiş, günümüzde güncelliğini yitirmiştir. Bu nedenle bu değerler  kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Maddi kayıp ifadeleri güncel olmaması nedeni ile skaladan tamamen çıkarılabilir ancak orijinal metinde şiddet değerlerinin her iki faktörün ağırlıklı ortalaması olduğu belirtilmiştir. Söz konusu ortalamanın neye göre alındığı belli olmadığından, skala maddi kayıp ifadeleri çıkarılarak kullanılacaksa, bu nokta akılda tutulmalıdır. Burada skala orijinal metinde yer aldığı haliyle verilmiştir.

 

 

RİSK DEĞERİ TABLOSU

 

Tablo 8.7

Bu tablodaki sınıflandırmanın 1976 yayımlandığı ve deneyime dayalı bir sınıflandırma olduğu akılda tutulmalıdır. Uygulama yapılırken eldeki güncel şartlar ve deneyimler göz ardı edilmemelidir.

 

TORNA TEZGAHI İŞ KAZASI

 

TORNA TEZGAHI İŞ KAZASI

 

https://www.youtube.com/watch?v=RK446D1_-SY

  

MÜMKÜN DURUM

•     Tezgaha takılmış olan parçayı silme işlemi sırasında;giydiği kıyafetlerin bol olması ,gerekli ekipmanların(gözlük,eldiven vb.) yetersizliği,tezgah hakkında gerekli bilgilerin öğretilmemesi,tezgahı durdurma butonunun yerinin bilinmiyor olması vb. nedenlerle videoda bulunan çocuğun kolunu tezgaha kaptırması sonucu bir iş kazası meydana gelmiştir.Mevcut torna tezgahı teknik olarak doğru çalışmaktadır fakat çalışır halde olması dahilinde bu durumun farkında olunmadan tezgah parçasını silme işlemi ile birlikte giyilen  önlüğün kollarının bol olmasıyla kolu tezgaha kaptırma riski vardır.

•     Mekan: Fabrika,küçük işletmeler,sanayi

  

TEHLİKE

•     Çalışanın kolunu tezgaha kaptırması,

•     Çalışır halde olan torna tezgahı,

•     Tezgah parçasını silme işlemi,

•     Giyilen işçi önlüğünün kollarının bol olması,

•     Silme işlemi sırasında tezgaha olan yakınlık.

RİSK

•     Çocuğun kolunu çalışan tezgaha kaptırması tehlikesinde oluşacak olan kol kopması,kol kırılması,çeşitli ezilmeler,stresten oluşan baygınlık veya aşırı tedbirsiz olunması durumunda ölüme yol açabilecek vücutta kalıcı hasarlar olarak gözlemlenmektedir.

 

OLASILIK

•     a)Çalışan kişinin tezgah parçasını silme işlemi sırasında çalışır haldeki tezgaha olan yakınlığı sebebiyle kolunu kaptırması: Oldukça mümkün=6 ve Kesin beklenir=10 değerleri verilebilir.

•     b)Tezgah hakkında bilgi eksikliği nedeniyle vücudunda kalıcı hasarların oluşması: Mümkün=3 ve mümkün ancak  düşük ihtimal=1 değerleri verilebilir.

•     c)Kolunu kaptırması dahilinde korku ve panikten oluşan baygınlık süreci: Mümkün ancak düşük ihtimal=1 ve mümkün=3 değerleri verilebirir.

•     d)Tezgah parçasının üzerinde biriken toz ya da çapakları almak için bile olsa hafif bir silme işlemi yapması gerektiğini bilmemesi ve bu nedenle parçaya da zarar verilmesi:Oldukça mümkün=6 değeri verilebilir.

 

SIKLIK

•     Çalışan kişi tezgahın oluşturduğu tehlikelere her gün defalarca kalmak zorunda değildir.Olay olduktan sonra daha çok dikkat edip tezgah hakkında bilgileri öğrenmiş olacaktır.Aynı zamanda tezgahı durdurma butonunun yerini öğrenip,bol kıyafetlerden kaçınırsa,gerekli ekipmanları temin edip,parçayı hafifçe tezgaha yaklaşmadan silmesi gerektiğini öğrenmiş olursa çok az ihtimal dahilinde bu kazaları yaşayabilir.

•     Sıklık değeri : Çok seyrek(Yılda bir veya daha az)=0.5

                           Seyrek(Yılda birkaç defa)=1

 

ŞİDDET

•     Çalışan torna tezgahına kolunu kaptırması dahilinde kolda kopma,çatlak,ezikler veya deride hasar meydana gelebilir.

•     Şiddet sıklığı olarak 2 ihtimal de söz konusu olabilir.

•     1)Kol koparsa kalıcı hasar dahilinde sakatlık,uzun süreli tedavi-önemli çevresel etki=15 değeri verilir.

•     2)Kolun sadece tezgaha sıkışması ile birlikte kopma meydana gelmeyebilir,onun yerine çatlak,ezilmeler ya da deride hasar meydana gelebilir.Tıbbi tedavi uygulanır.Bu sebeple önemli hasar,yaralanma-geniş çevresel etki değeri=7 verilebilir.

•     Bu iki değerden 1. olan kol kopması dahilinde olan değer çok nadir olabilir.Bu nedenle önemli hasar değerini(7) alabiliriz.

  

RİSK DEĞERİ

•     Belirlenen olasılık,şiddet ve sıklık değerlerinin çarpımıdır.

•     Olasılık×Sıklıkתiddet= 6×1×7=42 risk değeri bulunur.42 risk değeri olası risk-gözetim altında tutulmalıdır olarak tablodan belirlendiği için bu riskle ilgili fiziki bir önlem alma ihtiyacı yoktur ancak çalışanın durumu sürekli gözetim altında tutulmalı, eğitim ve bilgilendirmeler düzenli olarak yapılmalıdır.Çalışanın eğitimiyle birlikte sahip olması gereken ekipmanlar işyeri tarafından karşılanmalı,karşılanmadığı takdirde gerekli şikayetlerin yapılması gerekir.Çalışan kişi hala kurallara uymuyorsa gerekli işlemler yapılmalıdır.

 

RİSKLERİ BELİRTEN TABLO

Tablo 8.8

 

Önerilen Risk Azaltıcı Eylemin Değerlendirilmesi

•     Bir durum için risk skoru arttıkça, düzeltici önlemin etkinliği artar. Söz konusu önlemin maliyeti azaldıkça da gerekçesi/doğrulaması artar. Doğrulama için nicel bir indeks, risk skorunu oluşturan üç faktörden elde edilebilir. Bu faktörler ayrı ayrı ele alınır.

 

Etkinlik Değeri

•     Önerilen risk azaltıcı önlem için, etkinlik değeri riskin tamamen ortadan kalkması hali için  “1” ve hiç bir etkisi olmayan önlem için “0” değerini alır.  Ara değerler de buna göre çizgisel olarak yer alır. Örneğin, riski %60 azaltan bir önlem için etkinlik değeri ” 0,6″ olur.

•     Torna tezgahından parçanın aniden kopması,tezgahta oluşan ani durma,giyilen önlüğün daha uzun ve bol olması gibi başka teknik yetersizlik söz konusu olsaydı,kol kaptırma tehlikesi dahilinde olasılık,şiddet ve sıklık değerleri daha da artacağı için risk değeri de artacaktı.Bu yüzden gerekli tüm tedbirler alınmalı,bu konuda tüm eğitimlere katılmalı,kurallara uymayanları uyarmalı,işveren kişi gerekli tüm ekipmanları sağlamalıdır.

 

 

KAYNAKÇA

https://www.youtube.com/watch?v=RK446D1_-SY

https://isgrehberi.org/2018/08/07/fine-kinney-yontemi-ile-risk-degerlendirmesi/

https://www.nurdogan.net/finekinney_dosyalar/Fine_Kinney_Parametre_ve_Ornek.pdf

 

Şekil 11:Kaynakça